دندان عقل به عنوان آسیای سوم نیز شناخته می‌شود و از جمله آخرین دندان‌های موجود در هر قوس فکی محسوب می‌شود. در حقیقت، دندان‌پزشکان به آن با عنوان دندان عقل یا آسیای سوم اشاره می‌کنند. تعداد دندان‌های عقل در هر فرد چقدر است؟ در واقع، هر انسان دارای دو دندان عقل در فک بالا و دو دندان عقل در فک پایین است. این دندان‌ها به مرور زمان در دوران بزرگسالی و پس از سنین ۱۷ تا ۲۵سالگی به‌صورت طبیعی بیرون می‌آیند. باید تاکید شود که در بعضی افراد، رویش دندان‌های عقل ممکن است به تاخیر بیافتد و در سنین بالاتری اتفاق بیافتد.
در مواردی که دندان عقل دچار پوسیدگی، عفونت یا مشکلات دیگری شود، ضروری می‌شود که این دندان‌ها خارج شوند. علت اصلی در نظر گرفتن جراحی دندان عقل اغلب این است که این دندان‌ها برای جویدن غذا به‌صورت کامل استفاده نمی‌شوند و در بسیاری از موارد، توصیه می‌شود که پزشک دندان و دهان متخصص این دندان‌ها را خارج کند. خطرات مرتبط با دندان عقل نیز باید مورد توجه قرار گیرد. در ادامه، به دلایل جراحی دندان عقل و مسائل مرتبط با آن پرداخته می‌شود.
وقتی که در فک کافی فضایی برای رشد دندان عقل وجود دارد، این دندان به‌طور طبیعی رشد می‌کند و هیچ مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌شود. در مورد کشیدن این دندان، نظرات متفاوتی وجود دارد. برخی پزشکان این دندان را به عنوان دندان زائد می‌شناسند و حتی اگر سالم باشد، توصیه به خارج کردن آن دارند. اما برخی دیگر اعتقاد دارند که اگر دندان عقل فشاری به دندان‌های دیگر وارد نکند یا دچار پوسیدگی نشود، نیازی به جراحی نیست. این وضعیت ممکن است در هر فردی بروز کند و شامل یک یا تمام ۴ دندان عقل باشد. اگرچه کمی رایج است که این وضعیت بروز پیدا کند و معمولاً با درد، آبسه یا عفونت دندان عقل همراه می‌شود. دندان عقل می‌تواند به صورت کامل یا نیمه‌نهفته باشد.
زمانی که دندان عقل در فک باقی می‌ماند و نمی‌تواند به طور کامل از ریشه خارج شود، این وضعیت به عنوان دندان عقل نهفته شناخته می‌شود. اگر فرد هیچگونه درد یا مشکلی در ناحیه فک خود احساس نکند، ممکن است اصلاً از وجود دندان عقل آگاه نشود. به‌طور کلی، دندان عقل نهفته در عکس‌های رادیولوژی نشان داده می‌شود و پیشنهاد می‌شود که به سرعت خارج شود. به دلیل این که دندان‌های نهفته به فولیکول هایی در اطراف خود دسترسی دارند و در صورتی که به تأخیر افتاده و نادیده گرفته شوند، ممکن است باعث ایجاد کیست و عوارض جدی‌تری برای فک شوند.
این وضعیت بین دندان عقل روییده و دندان عقل نهفته قرار دارد. به عبارت دیگر، دندان به طور جزئی از لثه خارج می‌شود و به نوعی نصفه دندان عقل روییده است. در این حالت، نصف دندان به‌طور قابل توجه‌ای در دهان قرار دارد و نیاز به بررسی و اقدامات جراحی می‌باشد.
دندان‌های عقل با توجه به شرایط و وضعیت خود ممکن است نیاز به کشیدن داشته باشند. در بزرگسالان مسن‌تر، خطرات مرتبط با دندان عقل بیشتر است و توصیه می‌شود این دندان‌ها هر چه زودتر کشیده شوند.
لذا، با توجه به مشکلاتی که در آینده می‌تواند به‌وجود آید، اهمیت دارد که قبل از سی‌سالگی وضعیت دندان‌های عقل خود را توسط یک دندانپزشک مورد بررسی قرار دهید و در صورت لزوم به جراحی آنها اقدام کنید.
در مرحله رشد دندان عقل، اگر دندان به شکل نیمه‌نهفته در لثه ظاهر شود و هنوز به‌طور کامل رشد نکرده باشد، این موضوع می‌تواند به مشکلاتی برای فرد منجر شود. به ویژه در برخی افراد با کم‌خونی، راشیتیسم یا ناسازگاری در اندازه فک‌ها، دندان عقل به صورت نیمه‌نهفته رشد می‌کند. در این موارد، درد در طول فرآیند رشد این دندان متداول است و ممکن است با سردرد همراه شود. اما عوارض دیگر نیز ممکن است به‌وجود آید. به‌دلیل وقوع دندان در انتهای دهان، فضای میان دندان عقل و دندان‌های سایر قوس فکی به سختی قابل تمیز کردن است و غذاها ممکن است بین این دندان و لثه گیر کنند که می‌تواند منجر به آسیب لثه و حتی ایجاد عفونت و سلولیت شود.
اگر فضای کافی برای رشد دندان عقل در فک وجود نداشته باشد، این دندان ممکن است به دندان‌های دیگر فشاری به موقعیت غیرطبیعی ایجاد کند که باعث کج شدن دندان‌های اطراف شود.
لذا، مراقبت و بررسی منظم از وضعیت دندان عقل و در صورت نیاز، اقدام به جراحی آنها، می‌تواند از عوارض و مشکلات جدی در آینده جلوگیری کند.
علائم رویش دندان عقل بستگی به نوع رویش دندان دارد. اگرچه در بسیاری از موارد، رویش دندان عقل بدون نشانه مشهودی اتفاق می‌افتد. با این حال، یکی از علائم رایج در رویش دندان عقل درد می‌باشد.
درد دندان عقل: سوزش، فشار و تورم در منطقه فک می‌تواند نشانه‌های درد دندان عقل باشد. این درد ممکن است تا گوش یا سر هم پیش‌روی کند. وقتی دندان عقل به‌طور کامل از ریشه خارج نشده و در فک فشرده می‌شود، می‌تواند به بافت‌های اطراف فشار وارد کند و در نتیجه درد ایجاد کند. در مواردی که دسترسی به پزشک مقدور نیست، می‌توان اقداماتی برای کاهش درد دندان انجام داد، به‌ویژه در شرایطی مانند قرنطینه یا بیماری‌های محدودی مانند پاندمی کرونا:
لازم به ذکر است که در صورتی که درد دندان عقل شدید و مزمن باشد یا همراه با علائم دیگری مانند تورم شدید، تب یا آبسه باشد، حتماً به دندانپزشک متخصص مراجعه کنید تا تشخیص دقیق‌تر و درمان مناسب انجام شود.
در برخی موارد، دندان عقل ممکن است با عفونت همراه شود. در صورتی که با درد و تورم دندان عفونتی مواجه هستید، می‌توانید از روش‌های مراقبتی خانگی زیر برای تسکین علائم استفاده کنید:
آب نمک: آب نمک یک روش خانگی و معمول برای کاهش عفونت و تسکین درد دندان است. برای انجام این روش، یک قاشق چایخوری نمک را به یک فنجان آب گرم اضافه کنید و آب را آماده کنید. سپس دهان خود را با این محلول آب نمک بشویید و سپس آب را بیرون بریزید. این روش را چند بار در روز تکرار کنید.
سرکه سیب: دو قاشق غذاخوری سرکه سیب را داخل دهان خود بریزید و به مدت چند دقیقه غرغره کنید، سپس آب را بیرون بریزید. این روش را هفته‌ای دو بار انجام دهید. توجه داشته باشید که این روش به دلیل تأثیرات محدودی که ممکن است بر روی لثه‌ها داشته باشد، بیش از حد تکرار نشود.
جوش‌شیرین: شما می‌توانید از یک قطره جوش‌شیرین روی منطقه عفونت کرده بریزید و یا آن را با آب مخلوط کرده و با این محلول غرغره کنید. این کار را می‌توانید همچنین هفته‌ای دو بار انجام دهید.
در صورتی که علائم عفونت دندان عقل بهبود نیافت و درد و تورم ادامه داشت، حتماً به پزشک دندان‌پزشکی مراجعه کنید. ممکن است نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک داشته باشید تا عفونت کنترل شود. در هر صورت مشورت با پزشک متخصص ،تجویز و تشخیص درست و مناسب را به شما خواهد داد.
درمان فوری درد دندان عقل در دوران بارداری:
در دوران بارداری، ممکن است به دلایل مختلفی نظیر تغییرات هورمونی، کمبود کلسیم، عفونت، پوسیدگی یا رشد دندان عقل، درد دندان بوجود آید. در سه ماه اول و سوم بارداری، برخی اقدامات دندان‌پزشکی ممکن است مناسب نباشند. در این شرایط، می‌توانید از راه‌های درمان خانگی زیر برای کاهش درد استفاده کنید:
توجه داشته باشید که در صورتی که علائم درد پس از انجام این روش‌ها بهبود نیابد، بهتر است با یک دندانپزشک مشورت کنید. همچنین، پیشنهاد می‌شود که در دوران بارداری از مصرف داروها بصورت خودسرانه خودداری کنید و با پزشک خود مشورت کنید تا در صورت لزوم داروی مناسب و بدون اثرات جانبی نامطلوب مصرف کنید.
علل کشیدن دندان عقل:
با توجه به شرایط و مشکلات فرد، تصمیم به خارج کردن دندان عقل توسط دندانپزشک گرفته می‌شود و می‌تواند به بهبود وضعیت دندان‌ها و سلامت دهان کمک کند.
در مواردی که دندان عقل به دلیل مشکلات خاص نمی‌تواند به طور طبیعی خارج شود،ممکن است جراحی لازم باشد. در این جراحی‌ها، بخشی از لثه برش داده می‌شود تا دندان و ریشه‌اش از زیر لثه خارج شود. این جراحی معمولا با درد همراه است و برای کاهش درد از بی‌حسی استفاده می‌شود. نوع بی‌حسی ممکن است از بی‌حسی موضعی با آمپول نوکایین تا بی‌هوشی کامل با استفاده از داروهای تنفسی یا وریدی متنوع باشد.
عوارض کشیدن دندان عقل:
کشیدن دندان عقل عموماً به صورت معمولی انجام می‌شود و معمولاً عوارض جدی به وجود نمی‌آورد. اما در برخی موارد ممکن است عوارض کوچک و موقتی ایجاد شود که با درمان و مراقبت مناسب قابل کنترل هستند. این عوارض شامل موارد زیر می‌شوند:
به طور کلی، برای پیشگیری از عوارض پس از جراحی کشیدن دندان عقل، به توصیه‌ها و دستورات دندانپزشک خود پایبند باشید و مراقبت‌های مناسب را انجام دهید. در صورتی که هرگونه علامت غیرعادی پس از جراحی مشاهده شود، باید به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
پس از جراحی کشیدن دندان عقل، مراقبت‌های مناسب برای بهبود سریع‌تر و کاهش عوارض لازم است. در ادامه توصیه‌های مراقبتی را برای شما ذکر می‌کنیم:
با پیروی از توصیه‌های مراقبتی پس از جراحی دندان عقل، می‌توانید فرآیند بهبود را تسریع کرده و از عوارض کمتری رنج برده و به بهبودی سریع‌تر دست یابید.